Dobór oświetlenia to nie tylko dobranie natężenia światła, ale - co najważniejsze - uzyskanie odpowiedniej jakości światła przy zastosowaniu rozwiązań energooszczędnych oraz zapewniających odpowiednią stylistykę dostosowaną do wnętrza. Podstawowymi czynnikami pozwalającymi na odpowiedni dobór oświetlenia są obecnie rozwiązania energooszczędne, pozwalające odpowiednio połączyć światło rozproszone ze światłem akcentującym oraz użycie źródeł światła o odpowiedniej jakości, barwie i długim czasie użytkowania.
Oświetlenie, jak każda inna technologia, stale się rozwija. Wydajność źródeł światła jest stale podnoszona a zużycie energii ciągle ograniczane. Przestarzała technologia oświetlenia daje zazwyczaj niewystarczający strumień świetlny, ale wymaga nieproporcjonalnie dużej ilości energii. Jeżeli, na przykład wcześniej do oświetlania produktów konieczne było zastosowanie 10 lamp, teraz generalnie od 2 do 3 lamp w zupełności wystarcza, zapewniając jednocześnie znaczne lepsze oświetlenie towarów.
Oświetlenie odgrywa niebagatelną rolę w każdym sklepie: identyfikuje markę i wyróżnia sklep pośród innych, przyciąga uwagę klientów i zachęca ich do wejścia oraz – co najważniejsze – pozwala na atrakcyjną ekspozycję sprzedawanych produktów.
Bardzo istotną rzeczą jest odpowiedni dobór temperatury barwowej źródła światła. Ma ona zasadniczy wpływ na postrzeganie kolorów. Oświetlenie powinno dobrze odzwierciedlać wszystkie kolory. Dlatego wybierając świetlówkę, nie sugerujmy się ceną, gdyż najtańsze świetlówki dają nieprzyjemną, barwę oraz eksponują walory produktu w niekorzystny sposób.
Na co należy zwrócić uwagę podczas projektowania oświetlenia:
1. Projekt musi uwzględniać ewentualne późniejsze zmiany ekspozycji towaru.
W trakcie realizacji i zaraz po niej wszystko wydaje się być oświetlone tak, jak powinno. Problem pojawia się wtedy, gdy zmienia się sposób ekspozycji – np. stoły z towarem znajdują się w innym położeniu. Okazuje się, że ich aktualne miejsce jest niedoświetlone. To poważnie wpływa na możliwości prezentacji produktów. Klienci mogą ich nie zauważyć, ocenić jako towar drugiej kategorii lub mieć ograniczoną możliwość zapoznania się z ich jakością. Pamiętajmy o równomiernym rozkładzie światła w sklepie. Doświetlenie akcentujące zrealizujemy natomiast na projektorach montowanych do szynoprzewodów. Dzięki temu położenie źródeł będzie można dostosować do aktualnego wystroju wnętrza sklepu.
2. Projekt musi uwzględnić odpowiednie natężenie światła.
Niektóre sklepy stawiają na umiarkowaną ilość światła ogólnego i oprawy akcentujące towar na półkach. Niestety nieumiejętne zastosowanie takiego rozwiązania, prowadzi do tego, że w pomieszczeniu jest po prostu zbyt ciemno. To zmniejsza komfort klientów i ich możliwości dokładnego zapoznania się z ofertą. Jeżeli chcemy stworzyć w sklepie odpowiedni „dyskretny” nastrój, lepiej osiągnąć ten cel poprzez umiejętną aranżację wnętrza – ciemne ściany oraz stonowane kolory mebli. Nie należy decydować się na małą ilość opraw lub stosowanie źródeł o małej mocy. Efekt nastrojowego oświetlenia wymaga precyzyjnego ustawienia opraw kierunkowych po każdej zmianie aranżacji oraz właściwiej konserwacji.
3. Prawidłowy dobór barwy światła aby właściwie wyeksponować prezentowany towar.
Prawidłowy dobór barwy światła do rodzaju oferowanego towaru ma bardzo duże znaczenie w sprzedaży. Niestety zdarza się, że tam, gdzie barwa powinna być ciepła stosuje się zimną i na odwrót. Barwy neutralne zastępuje się ciepłymi lub używa ich do oświetlania lady ze świeżym mięsem. To powoduje, że produkt wygląda nieświeżo. Nieodpowiednie dopasowanie temperatury barwowej do rodzaju oferowanego towaru, odbija się na niższej sprzedaży, a także może przysporzyć sklepowi złej opinii. Źle oświetlone produkty będą rozumiane jako gorsze. Ogólne zasady w tej kwestii, dla najpopularniejszych kategorii produktowych, prezentują się następująco:
Świeże mięso i wędliny – światło o odcieniu różowym.
Sery twarde – światło o odcieniu żółtym.
Nabiał – światło białe.
Ryby i owoce morza – światło z odcieniem niebieskim.
Kosmetyki, odzież – światło neutralne z wysokim wskaźnikiem Ra.
Temperatura barwowa ma duży wpływ na nasze samopoczucie. W oświetleniu o barwie ciepłej relaksujemy się i wypoczywamy, w barwie dziennej pracujemy najbardziej wydajnie. O tym, jak światło dzienne pobudza nas do działania, najłatwiej możemy przekonać się wstając rano w pomieszczeniu z zasłoniętymi żaluzjami i sztucznym oświetleniem lub światłem naturalnym wpadającym przez okno. Praktyka pokazuje, że dobór temperatury barwowej oświetlenia w wielu sklepach, odbywa się przypadkowo. Bez uprzedniej analizy dotyczącej wyboru odpowiedniej barwy. Warto zwrócić uwagę, że w delikatesach o wyższym standardzie zawsze stosowane są źródła światła, dedykowane do poszczególnych działów. W odróżnieniu od tanich dyskontów, gdzie zazwyczaj sklep oświetlony jest jedną barwą światła (najczęściej białą dzienną).
4. Proporcje oświetlenia.
Brak odpowiednich proporcji między oświetleniem ogólnym a akcentującym, skutkuje tym, że różnice między nimi są niezauważalne. Taka sytuacja zdarza się najczęściej, gdy światła ogólnego jest zbyt dużo lub oświetlenie akcentujące jest nie dobrane prawidłowo (moc, ilość opraw). W efekcie zarządca sklepu ponosi koszty realizacji oraz utrzymania nieefektywnego systemu – wynika to z faktu, że gdyby obniżyć ilość światła ogólnego, akcentujące byłoby relatywnie mocniejsze. Przyjmuje się, że światło akcentujące powinno mieć przynajmniej dwukrotnie większe natężenie niż ogólne. Oświetlenie na poziomie 1000lx to mało lub dużo w zależności od tego, co znajduje się w bezpośrednim otoczeniu. Należ mieć na uwadze fakt, że ludzkie oko dostrzega różnice w mocy oświetlenia tylko do pewnego poziomu. Źrenica w oku dopasowuje się do zastanej ilości światła i po pewnym czasie ciężko jest nam ocenić, ile luksów jest w pomieszczeniu. Jednak kontrasty pomiędzy jaśniejszymi a ciemniejszymi miejscami zawsze będą zauważalne.
5. Niedoświetlone strefy.
Projekty oświetlenia niskiej jakości skutkują strefami, gdzie światła jest zbyt mało. Jedynym wyjściem z tej sytuacji jest stosowanie dodatkowym opraw. Można też zdecydować się na wymianę opraw i zastosowanie takich, które umożliwiają regulację położenie źródeł światła w zależności od potrzeby oświetlania konkretnych stref. Najlepiej jednak zwrócić się po profesjonalną pomoc. Specjaliści wykonają dokładny audyt systemu i zaproponują rozwiązanie, które skutecznie zredukuje problem niedoświetlonych miejsc w sklepie. Zjawisko dotyczy głównie płaszczyzn pionowych, na których znajduje się ekspozycja, ale zdarza się także na płaszczyzna poziomych. Źródłem problemu bywają projekty oświetlenia, nieuwzględniające umeblowania oraz rozmieszczenia ekspozycji. Prawidłowemu rozmieszczeniu opraw wpuszczanych w sufit, może także nie sprzyjać infrastruktura HVAC, dlatego warto uwzględniać jako oświetlenie akcentujące oprawy montowane na szynoprzewodach zasilających. W takiej sytuacji, jeżeli zajdzie potrzeba dołożenia opraw, można to zrobić całkowicie bezinwazyjnie – poprzez wpięcie ich w szynę.
6. Redukcja olśnienia.
Olśnienie to w skrócie zjawisko, kiedy element generujący światło z oprawy znajduje się bezpośrednio w polu widzenia człowieka. Może ono oślepiać i powodować dyskomfort klientów. Utrudnia poruszanie się po sklepie, zapoznawanie się z produktami oraz dekoncentruje. W ten sposób klienci męczą się szybciej i spędzają w sklepie mniej czasu. By zapobiec olśnieniu, należy stosować oprawy o odpowiedniej budowie – posiadające dostateczny kąt ochrony oraz specjalne rastry zabezpieczające przed oślepianiem. Bardzo istotne jest także ustawienie kierunku świecenia reflektorów punktowych – należy unikać kierowania strumienia świetlnego w stronę klientów. Pochodnym efektem olśnienia jest odbijanie się światła od gładkich przedmiotów w otoczeniu. Dlatego ilość gładkich, lustrzanych powierzchni w sklepie powinna być dobrze zaplanowana, a ich rozkład dopasowany do projektu systemu oświetleniowego. Trzeba też wiedzieć, że samodzielna modernizacja oświetlenia na LED, często wiąże się ze zmianą kąta świecenia. Tak np. źródła światła skupionego zamienia się na energooszczędne żarówki diodowe o szerokim kącie świecenia. W efekcie na oświetlaną powierzchnię pada tylko część użytecznego strumienia świetlnego, natomiast pozostała część skierowana jest w stronę klienta, powodując zjawisko olśnienia.
